Τρίτη 18 Οκτωβρίου 2011

Δευτέρα 2 Μαΐου 2011

Πέμπτη 31 Μαρτίου 2011

Κυριακή 20 Μαρτίου 2011



ΤΑ ΠΟΤΡΕΤΑ ΤΟΥ ΦΑΓΙΟΥΜ
Ζωγραφισμένα πολλά από αυτά πάνω σε λεπτό ξύλο,αν επρόκειτο να γίνουν με την τεχνική της εγκαυστικής ,περνιούνταν με μια χρωματική κόλλα,συνήθως σε σκούρο τόνο।Αφού θα σχεδίαζαν πρώτα το περίγραμμα του ποτρέτου πάνω στην προετοιμασμένη επιφάνεια οι ''εγκαυστές '', θα άπλωναν το ανακατεμένο με τα χρώματα ζεστό κερί με μεγάλες πινελιές στο φόντο τα μαλλιά και τα ρούχα। Ίσως μετά με το πινέλο να έβαζαν και ένα παχύρρευστο στρώμα χρώματος πάνω στο πρόσωπο και όπως το κερί κρύωνε ,με ένα σκληρό εργαλείο κάτι σαν σπάτουλα , θα δούλευαν τους τόνους στη σάρκα। Θα έπρεπε όμως να δούλευαν πολύ γρήγορα ,μια και το κερί θα κρύωνε σύντομα ,όσο και αν το ζεστό κλίμα της Αιγύπτου θα επιβράδυνε αυτή τη διαδικασία । Υπήρχε και ένα άλλο είδος κεςριού που φαίνεται πως οι ζωγράφοι στην Αίγυπτο είχαν χρησιμοποιήσει το καρχηδονικό ।Αυτό χρησιμοποιούνταν κρύο,αφού όμως πρώτα το έκανε κάποιος γαλάκτωμα και το αραίωνε με αυγό ή λάδι. Κάποιοι ζωγράφοι προτίμησαν να δουλέψουν με τέμπερα .Μερικοί πάλι χρησιμοποίησαν και τους δύο τρόπους.Και την εγκαυστική και την τέμπερα ,άλλοτε πάνω σε ξύλο και άλλοτε πάνω σε λινό.
Διαφυλαγμένο στην άμμο μαζί με τα ποτρέτα βρέθηκε και το μυστικό της τετραχρωμίας των αρχαίων ελλήνων ζωγράφων । Το λευκό ,η κίτρινη ώχρα,η κόκκινη γη-το χοντροκόκκινο-και το μαύρο.Οι προσωπογραφίες του Φαγιούμ παρουσιάζονται πράγματι εξαιρετικά απλές ως προς τις χρωματικές τους αρμονίες και όταν εμφανίζουν κάποιο πρόσθετο χρώμα, είναι το ριζάρι ή η πολύτιμη πορφύρα ,για τα χείλια ,τα μάγουλα, τα ρούχα, το πράσινο για τα σμαράγδια, τα φύλλα χρυσού για τα κοσμήματα και το φόντο.Χτίζονται τα ποτρέτα πάνω στο σκούρο υπόστρωμα της επιφάνειας , που άλλοτε κάτω από τη σάρκα γίνεται χακί, άλλοτε κάτω από τα μαλλιά γκριζομαύρο. Πιο ανοικτοί τόνοι απλώνονται πάνω στα πρόσωπα και η επιφάνεια της σάρκας αντανακλάει το φως.
Περιηγητές ,έμποροι ,αρχαιολόγοι ,ιστορικοί της τέχνης , καλλιτέχνες ,χρόνια τώρα προσπαθούν να καταλήξουν σε συμπεράσματα .Τι είναι επιτέλους τα ποτρέτα του Φαγιούμ;Είναι αιγυπτιακά, είναι ελληνικά,είναι ρωμαικά;Πού συναντιούνται όλοι αυτοί οι κόσμοι;Ποιός τα ζωγράφισε και γιατί;Και αυτοί που αποικονίζονται ντυμένοι και χτενισμένοι με την τελευταία λέξη της μόδας ,μπορεί να είναι Αιγύπτιοι , Αιγύπτιοι εξελληνισμένοι, Έλληνες ή κάποιοι από όλους αυτούς που κατοικούσαν σε αυτή την πολύμορφη και πολυεθνική κοινωνία .Οι ζωγράφοι όμως που τους απόδωσαν γνώριζαν σίγουρα πολύ καλά την ελληνική τέχνη. Το θαυματουργό κερί πλάθει τα χρώματα και άλλοτε η σάρκα μοιάζει τρυφερή και διάφανη και άλλοτε μαυρισμένη από τον καυτό ήλιο της Αιγύπτου .Μια ολόκληρη κοινωνία ζωντανεύει μπροστά μας .Μια κοινωνία της Αιγύπτου που αναζητάει την αιωνιότητα .

EGYPTIAN PORTRAITS

Τετάρτη 9 Μαρτίου 2011

Σάββατο 12 Φεβρουαρίου 2011

Ζωοφόρος του Μπετόβεν (Δεύτερος τοίχος ) 1902
Έργο του Κλιμτ
Μεικτή τεχνική σε γυψομάρμαρο , 220χ 1.392εκ.
Βιέννη, μέγαρο της Απόσχισης

Ζωοφόρος του Μπετόβεν

Ο τοίχος των Εχθρικών δυνάμεων προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και χαρακτηρίστηκε άσεμνος ,ακόμη και πορνογραφικός . Η καινούργια σειρά αλληγοριών του Κλιμτ δεν είχε σε τίποτε να κάνει με τα αβρά σχέδια που είχε φιλοτεχνήσει για τον Gerlach.
Οι διάφορες μορφές της σύνθεσης ερμηνεύονταν στον κατάλογο της έκθεσης :"Ο γίγαντας Τυφωέας ,εναντίον του οποίου ακόμη και οι θεοί αγωνίστηκαν εις μάτην, και οι κόρες του ,οι τρείς Γοργόνες ,σύμβολα της ασθένειας ,της τρέλας και του θανάτου ,αλλά και της λαγνείας , της υπερβολής και της αγωνίας που κατατρώει τον άνθρωπο ". ενώ ο Τυφωέας απεικονίζεται σαν πελώριος γορίλλας , οι Γοργόνες παίρνουν τη μορφή σαγηνευτικών όσο και επικίνδυνων γυναικών ,στις οποίες ο ζωγράφος αναπαράγει το πρότυπο της "μοιραίας γυναίκας".Βλέμματα και μαλλιά ,χειρονομίες και στάσεις ,προσδίδουν στα γυναικεία σώματα έντονα αισθησιακό χαρακτήρα ,αποδίδοντας ζωγραφικά τις θεωρίες του Φρόιντ για τη σχέση επιθυμίας και φόβου. Ο Τύπος της εποχής κατηγόρησε τον Κλιμτ ότι είχε ζωγραφίσει ένα όργιο και χαρακτήρισε τις μορφές του "μοντερνίζοντα γυμνά που αποτελούν αλληγορίες της ασθένειας [...], η θέση των οποίων βρίσκεται στο Panoptikum του Prauscher ", διάσημο επιστημονικό εργαστήριο , όπου μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ρεαλιστικές απεικονήσεις συμπτωμάτων των αφροδίσιων νοσημάτων !
Πρόθεση του καλλιτέχνη δεν ήταν ,ωστόσο , να προκαλέσει . Οι σκηνές του ήταν εμπνευσμένες από την ερμηνεία της Ενάτης Συμφωνίας του Μπετέβεν που είχε επιχειρήσει ο Ρίχαρντ Βάγκνερ το 1846. Στο πρόγραμμα που συνόδευε την εκτέλεση του έργου , ο συνθέτης χρησιμοποιούσε φράσεις του Γκαίτε προκειμένου να περιγράψει τα αισθήματα που ξυπνά η μουσική .Αναφορικά με το δεύτερο μέρος κάνει λόγο για "άγρια θέληση [...] μέθη της οδυνηρής απόλαυσης " και για εναλλαγή της ηδονής με αγωνία . Ο Κλιμτ αποδίδει εδώ τις ιδέες του Βάγκνερ με εξαιρετική αναπαραστατική δύναμη ,χρησιμοποιώντας σκούρους τόνους και καλύπτοντας όλη σχεδόν τη ζωγραφική επιφάνεια .
Η οπτική "επίθεση " που δέχεται ο θεατής από τους δαίμονες , οι οποίοι συνωστίζονται στο αριστερό μέρος της σύνθεσης , μετριάζεται καθώς το βλέμμα προχωρά προς τα δεξιά , όπου οι σπείρες της ατελεύτητης ουράς ενός φιδιού λειτουργούν ως φόντο για τη μακάβρια μορφή της αγωνίας , προετοιμάζοντας μας για την επόμενη σκηνή .

Κείμενα : federica Armiraglio

Δευτέρα 31 Ιανουαρίου 2011

ΒΕΛΑΣΚΕΘ

Έργο του Βελάσκεθ 1644
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 106χ81εκ.
Μανδρίτη, Πράδο

Νάνος που κάθεται στο πάτωμα

η συγκεκριμένη προσωπογραφία είναι αναμφίβολα μια από τις ωραιότερες του Βελάσκεθ και η αυθεντικότητά της είναι αδιαμφισβήτητη. Η ομορφιά των χρυσών και κόκκινων αποχρώσεων , τα λευκά , τα πράσινα και τα μπλε , κάνουν τον πίνακα εφάμιλλο με τις καλύτερες προσωπογραφίες μελών της βασιλικής οκογένειας της τελευταίας δεκαετίας της ζωής του Βελάσκεθ.
Αρχικά ο νάνος ήταν στην υπηρασία του πρίγκιπα Φερδινάρδου ,στη Φλάνδρα . Με το θάνατο του κυρίου του ,αποφάσισε να επιστρέψει στην Ισπανία , και το 1643 μπήκε στην υπηρεσία του πρίγκιπα Μπαλτασάρ Κάρλος , ο οποίος τον εκτιμούσε τόσο, ώστε τον συμπεριέλαβε στη διαθήκη του .
Τα ρούχα του ,από πράσινο ύφασμα , θυμίζουν τα ρούχα που χάρισαν οι δούκες στον Σάντσο Πάνθα στον Δον Κιχώτη .Φοράει επίσης κοντό κόκκινο μανδύα , αντάξιο πρίγκιπα , προφανώς δώρο του δεύτερου κυρίου του . Η τραχηλιά και οι μανσέτες είναι από δαντέλα της Φλάνδρας, κάτι που ο νόμος απαγόρευε. Ο Morra , ωστόσο, είχε την εύνοια του πρίγκιπα , και γι'αυτό μπορούσε να μην υπακούει στους συγκεκριμένους κανόνες . Το πρόσωπό του έχει έκφραση ενήλικου ανθρώπου ,μελαγχολική και βαθιά , η οποία έρχεται σε αντίθεση με το μικροκαμωμένο του σώμα .Τα χέρια , διπλωμένα μπροστά ,σαν ακροτηριασμένα ,προκαλούν συγκίνηση . Ο νάνος ,που παρατηρεί τον θεατή με διαπεραστικό βλέμμα, πέθανε τον Οκτώβριο του 1649.
κείμενο:Elena Ragusa

Πέμπτη 20 Ιανουαρίου 2011

Έργο του Βελάσκεθ (περ. 1657)
Ελαιογραφία σε μουσαμά ,17χ252εκ.
Μανδρίτη ,Πράδο


Οι υφάντρες
( Ο μύθος της Aράχνης )

Οι περισσότεροι μελετητές χρονολογούν το συγκεκριμένο έργο στο 1657,βασιζόμενοι στις επιρροές της ιταλικής σχολής,στοιχείο εύκολα αναγνωρίσιμο.Ωστόσο ,άλλοι ,μεταξύ των οποίων ο Lopez Rey,προτιμούν μια χρονολόγηση μεταξύ 1644 και 1650.
Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα ,ο πίνακας είχε τον τίτλο Το εργαστήριο ταπητουργίας της Santa Isabel στη Μανδρίτη.Ωστόσο ,το 1848 ,ο Diego Αngulo Fniguez επισήμανε για πρώτη φορά τη σχέση μεταξύ της σκηνής και του μύθου της Αράχνης (η απογραφή του 1664 κάνει λόγο σε ένα Μύθο της Αράχνης). Σύμφωνα με το μύθο ,η Αθηνά ,θεά που προστάτευε την ύφανση ,ξεπεράστηκε από την ίδια της τη μαθήτρια μια κοπέλα από τη Λυδία ,την Αράχνη. Η θεά ,οργισμένη κατέστρεψε τους τοιχοτάπητες που είχε υφάνει η Αράχνη, οι οποίοι αναπαριστούσαν τους έρωτες των θεών (στον πρώτο εικονιζόταν η αρπαγή της Ευρώπης). Στην απελπισία της ,η Αράχνη απαγχονίστηκε ,και η Αθηνά την μεταμόρφωσε σε έντομο.
Σύμφωνα με τη θεωρία του Charles de Tolnay και του Diego Angulo Fniguez, οι υφάντριες στο έργο του Βελάσκεθ αντιστοιχούν στα πρόσωπα του μύθου. Η νεαρή δεξιά είναι η Αράχνη ,πριν αποκαλύψει την πραγματική της ταυτότητα.Στο βάθος του πίνακα ,βλέπουμε την εξέλιξη του μύθου,μπροστά στον τοιχοτάπητα της Αράχνης που απεικονίζει την αρπαγή της Ευρώπης ,βλέπουμε την Αθηνά με περικεφαλαία και μεγαλοπρεπή ενδυμασία (η σκηνή εκτυλίσσεται σ' ένα χώρο σε ψηλότερο επίπεδο).
Οι μικρές και γρήγορες πινελιές ,χαρακτηριστικές εδώ αλλά και σε άλλα έργα του Βελάσκεθ ,μαρτυρούν την άψογη τεχνική του,η οποία κατά κάποιον τρόπο προαναγγέλει τον Ιμπρεσιονισμό ,ή ακόμη και τον Πουαντιγισμό.
Κείμενο:Elena Ragusa

Δευτέρα 10 Ιανουαρίου 2011

Έργο του Βελάσκεθ περίπου το 1650
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 122,5χ175 εκ.
Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη

Η Αφροδίτη στον καθρέφτη της

Πολλοί κριτικοί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο πίνακας αυτός φιλοτεχνήθηκε στη Ρώμη κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού του Βελάσκεθ στην Ιταλία ,μεταξύ Ιουλίου του 1649 και Νοεμβρίου του 1650.
Η Γυμνή Μάχα του Γκόγια (Μανδρίτη, Πράδο ) και η Αφροδίτη στον καθρέφτη της του Βελάσκεθ είναι τα πιο γνωστά αριστουργήματα της ισπανικής ζωγραφικής που έχουν ως θέμα γυναικείο γυμνό.Ωστόσο ,σύμφωνα με τις απογραφές που έγιναν ενόσω ζούσε ,ο Βελάσκεθ φιλοτέχνησε τουλάχιστον άλλα δύο γυμνά ,πιθανότατα με θέμα επίσης την Αφροδίτη .

Όπως στα έργα των φλαμανδών ζωγράφων της ίδιας περιόδου ,έτσι και στα έργα του Βελάσκεθ ο καθρέφτης είναι στοιχείο με ιδιαίτερη σημασία . Εκτός από τη θαυμάσια σπουδή γυμνού που μας γοητεύει ,προσθέτει στον πίνακα και ένα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο :το πρόσωπο του μοντέλου φαντάζει πραγματικό και εξωπραγματικό την ίδια στιγμή ,στο είδωλο του καθρέφτη ,ο οποίος αντικατοπτρίζει μόνο το πρόσωπο ,ίσως από το φόβο της Εκκλησίας .

Η απόδοση του σώματος οδήγησε στην υπόθεση ότι ο Βελάσκεθ επηρεάστηκε από την αρχαία γλυπτική ,από τα γυναικεία γυμνά του Τιντορέτο και του Τιτσιάνο ,αλλά ίσως και από τα έργα του Ρούμπενς-και ειδικότερα από τη Γιορτή της Αφροδίτης (Βιέννη,Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης ).

Το γκρίζο ύφασμα στο οποίο είναι ξαπλωμένη η θεά αναδεικνύει τους τόνους του δέρματος της,οι οποίοι ,με τη σειρά τους , δημιουργούν ένα παιχνίδι αντανακλάσεων στο αισθησιακό σώμα,ζωγραφισμένο με εξαιρετική αβρότητα και ποιητικότητα .
Κείμενο :Elena Ragusa